Opvoeden zonder straffen en belonen: fijner voor jou én je kind

Wil je grip op huilbuien, woedeaanvallen en oplopende emoties? Ga aan de slag met dé emotiegids voor jouw kind

‘Beloof ze thuis de iPad en ze doen alles voor je’ of de omgekeerde: ‘Als je nú niet meekomt, mag je vanavond niet op de iPad’. We hebben ze vast gehoord van ouders in onze omgeving (of zelf gezegd tegen onze kinderen). Met straffen en belonen proberen ouders het gedrag van kinderen te sturen. Maar wat als straffen en belonen eigenlijk niet goed voelt? Kun je ook opvoeden zonder straffen en belonen?

Opvoeden zonder straffen en belonen

Wat mij betreft kun je zeker opvoeden zonder straffen en belonen en is dit juist een fijne manier voor zowel ouders als kinderen. Want straffen en belonen hebben flink wat nadelen in de opvoeding. In deze blog zet ik deze nadelen op een rijtje én leg ik uit hoe het anders kan.

Nadelen van straffen

Op de trap zitten als ‘ie aan het klieren is, een time-out als jouw kind zijn zusje heeft geslagen of geen tijd op de iPad als je kind met zijn eten zit te kloten. Allemaal vormen van straf die ouders vaak geven. Dat is ook logisch, want straffen werkt.

Maar het negeren van je kind is ook een straf. Je kind onthouden van jouw aandacht om je kind een lesje te leren, valt hier ook onder.

Alleen is straf geven een ‘oplossing’ voor de korte termijn. Op de lange termijn heeft straffen veel nadelen. Je kind straffen tast jullie relatie aan: die wordt door straffen gebaseerd op macht en autoriteit. Jij als ouder pakt de ‘macht’ om je kind uit te sluiten, negeren en dingen af te pakken waardoor jouw kind zich ondergeschikt voelt.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door Sophia ⭐️ Opvoedcoach (@kleinegrotemensen)

Ook roept straffen bij je kind gevoelens van boosheid en machteloosheid op. En die gevoelens zullen er op een of andere manier uitkomen (door boos te worden op school, gefrustreerd te raken tijdens het spelen met andere kindjes etc.). Ook voelt jouw kind zich door de straf slecht over zichzelf en vanuit dat slechte gevoel gaat een kind nooit zijn of haar gedrag veranderen.

Naast dat het niet fijn is voor je kind om straf te krijgen, heeft straffen ook praktisch gezien steeds minder effect. Als jouw kind wekelijks op de trap zit, is ‘ie daar steeds minder van onder de indruk. Dan moet je dus vaker straffen of de straf groter of langer maken om het ‘effect’ te krijgen wat je wilt.

Lees ook
Heeft jouw kind af en toe een driftbui, maar wil je geen straf geven? Lees hier hoe je met die driftbui omgaat.

Nadelen van belonen

Dat we als ouders liever geen straf geven, is misschien nog niet zo gek. Maar belonen? Het is toch juist leuk voor kinderen als ze een sticker of een cadeautje krijgen als ze iets goeds gedaan hebben? Het voelt als een positieve manier om gedrag te sturen bij je kinderen én het werkt. Want kinderen willen maar wat graag meewerken als ze een snoepje in het vooruitzicht wordt gesteld.

Toch heeft ook belonen meer nadelen dan je denkt. Met belonen stuur je op gedrag. Het is een soort puppy-cursus. Is je kind braaf blijven zitten toen jij weg was? Dan krijgt ‘ie een koekje. Door alleen op gedrag te sturen, ga je als ouder voorbij aan de behoefte onder dit gedrag.

Stel je kind zit de hele tijd te wiebelen en te klieren in de wachtkamer van de dokter. Als je een uurtje iPad in het vooruitzicht stelt, zit ‘ie stil. Maar als jij stilstaat bij de behoeften en gevoelens van jouw kind, kom je erachter wat er écht aan de hand is. Bijvoorbeeld de behoefte om prikkels los te laten, omdat je kind een stressvolle ochtend had door het gehaast naar de dokter. Dan geef je aandacht aan het échte probleem en erken je de gevoelens van jouw kind.

Opvoedcoach Sophia - Kleine Grote Mensen

Ook ‘leer’ je door belonen je kinderen aan dat ze al-tijd iets krijgen als ze wat goed gedaan hebben. ‘Voor wat, hoort wat’ is het toch? Straks verwachten ze nog iedere keer een cadeautje van de juf als ze hun huiswerk gemaakt hebben. Of een snoepje als ze mee hebben geholpen met het dekken van de tafel.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door Sophia ⭐️ Opvoedcoach (@kleinegrotemensen)

Door belonen hebben kinderen ook weinig intrinsieke motivatie om met ons mee te werken. Die hebben ze ook niet nodig, want de externe motivatie van de beloning is er al. Maar door te focussen op het fijne gevoel van ‘meewerken’, krijg je je kind veel sneller aan boord én krijgen zij een echt fijn gevoel, in plaats van alleen de korte endorfines van het snoepje of filmpje.

En wat geldt voor straffen, geldt ook voor belonen. Hoe meer je het doet, hoe groter de beloning uiteindelijk moet zijn om het te laten werken. Kinderen raken immers zo gewend aan die beloning, dat alleen een toetje of een spelletje op de iPad niet meer genoeg is om je kind te laten meewerken.

Positief opvoeden

Veel fijner is het voor jou (en je kind) om te werken aan opvoeden zonder straffen en belonen. Als jij luistert naar je kind en de behoefte onder het gedrag kan zien, leer je jouw kind op een positieve manier ‘zich gedragen’. Schreeuwt een kind naar zijn broertje of zusje? Geef dan niet meteen straf, maar kijk wat eronder ziet. Is ‘ie moe? Overprikkeld? Voelt ‘ie zich ergens in het nauw gedreven? Als je naar de behoefte luistert, raak je verbinding met je kind en kun je vanuit daar verder.

Door te kijken naar de behoefte onder het gedrag, werk aan de lange termijn én een fijne relatie met jouw kind. Zonder dat je de hele tijd boos hoeft te worden, straf hoeft te geven of je hele huis vol hangt met sticker-beloningsborden.

Wil jij grenzen stellen zonder straffen en belonen? Dan is de Grenzengids voor jou!